Persoonlijke ontwikkeling vindt plaats zolang het lukt om in contact te blijven met jezelf en anderen. Contact houdt in dat je èn aanwezig bent èn op jezelf of een ander kan ingaan. Dit is een centraal element in psychologisch functioneren. Aanwezig ingaan op jezelf en anderen vormt dan ook het hart van persoonlijke ontwikkeling richting flexibiliteit en vrijheid.
Op aanwezige wijze ingaan op jezelf en/of de ander zijn aspecten van wat in de psychologie ook wel mentaliseren wordt genoemd. Mentaliseren is een proces dat deels onwillekeurig, deels ook willekeurig verloopt. Zodra mentaliseren stopt raak je uit contact en word je rigide en onvrij. Je wordt afwezig en kan niet meer werkelijk ingaan op een ander of jezelf. Mentaliseren is een alledaagse activiteit die niet als iets bijzonders aanvoelt. Je mentaliseert al als je iemand ziet fronsen en je je afvraagt waarom hij dat doet; of als je je realiseert wat je raakt in het verhaal van een ander; of als je begrip opbrengt voor het gedrag van een ander. Tegelijkertijd is het niet moeilijk om je situaties voor te stellen, waarin juist dit niet meer lukt.
Mentaliseren over iemand brengt die peroon in beeld. Hij wordt meer transparant, invoelbaar en voorspelbaar. De ander wordt zichtbaar als een individu, waarin gedachten en gevoelens omgaan, die aangezet wordt tot handelen vanuit drijfveren en dit alles steeds in een interactie met zijn omgeving. Je voelt aansluiting bij de ander en zijn belevingswereld. Zodra mentaliseren daarentegen niet meer lukt, raakt de ander uit beeld en verlies je voeling met hem.
Je kan het uiteraard zelf ook bemerken dat een ander over je mentaliseert of niet. Het maakt uit of iemand begrip voor je opbrengt, je onbevangen benadert en je in beeld weet te houden.
Iemand die zichzelf weet te mentaliseren, blijft voor zichzelf en anderen meer inzichtelijk, voorspelbaar etc.
De beste stimulans om te blijven mentaliseren is de aanwezigheid van een ander die ook blijft mentaliseren. De aanwezigheid van iemand die dat niet meer lukt daarentegen hindert het eigen mentaliseren.
Aanwezig zijn
Je kan in de situatie waarin je je bevindt afwezig zijn, maar ook aanwezig. Als persoon aanwezig zijn houdt in dit verband in dat je grip hebt op je eigen denken, voelen en handelen. Wie aanwezig is in zijn denken kan zijn aandacht erbij houden wanneer iets hem niet interesseert. Ook kan hij zichzelf terugzetten op het spoor waarop hij zat, wanneer hij merkt af te dwalen. Aanwezig zijn in je doen en laten betekent dat je je ook kan zetten tot waar je geen zin in hebt. Andersom kan je ook nalaten wat je geen goed idee vindt. Aanwezigheid in je voelen houdt in dat je gevoelens bij jezelf kan toelaten, die je liever niet zou voelen. Je kan ook emotionele uitingen afremmen, die met je aan de haal gaan.
Je kan het aan jezelf merken of je al dan niet er bij bent en of je grip hebt op jezelf. En zoals je dat aan jezelf kan merken, zo kan je ook aan een ander waarnemen in hoeverre hij aanwezig is, of niet. Iemand die afwezig is, maakt een andere indruk dan iemand die actief aanwezig is.
———————————————————————————————————————–
Meer lezen?
Deze tekst is afkomstig uit het boek HOE WORD JE WIE JE BENT?
Je kan het bestellen via deze link.
